GDP là gì? Cách tính GDP và ví dụ minh họa cụ thể

GDP là gì cách tính GDP như thế nào? Đây là một trong những câu hỏi được rất nhiều người đặt ra khi nói đến GDP. Bởi GDP là một chỉ số cực kỳ quan trọng trong kinh tế vĩ mô. Thông qua đó người ta có thể đánh giá tổng quan về một nền kinh tế. Chỉ số này được sử dụng rộng rãi đặc biệt là đối với nền kinh tế của Việt Nam.

GDP là gì?

GDP là chữ viết tắt của một cụm từ trong tiếng Anh Gross Domestic Product. Cụm từ này có nghĩa là tổng sản phẩm nội địa hay tổng sản phẩm quốc nội.

Đây là một chỉ tiêu dùng để đo lường tổng giá trị sản phẩm trên thị trường. Bao gồm của tất cả các hàng hoá và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi một quốc gia hay vùng lãnh thổ. Được xác định trong một thời kỳ nhất định và thường là 1 năm hoặc 1 quý.

GDP bình quân là gì?

GDP bình quân hay còn gọi là GDP bình quân đầu người (GDP per capita). Có nghĩa là chỉ tiêu thống kê kinh tế thể hiện kết quả sản xuất kinh doanh tính bình quân trên đầu người. Được xác định trên một quốc gia, vùng lãnh thổ trong một năm hoặc một quý.

GDP bình quân đầu người của một quốc gia tại một thời điểm được tính khá đơn giản. Cụ thể là lấy GDP của quốc gia tại thời điểm chia cho tổng số dân của chính quốc gia đó và trong cùng một thời điểm.

Chỉ số GDP bình quân đầu người tỷ lệ thuận với mức thu nhập cũng như đời sống của người dân ở quốc gia. Ví dụ GDP cao thì nhìn chung thu nhập của người dân ở quốc gia đó là cao. Tuy nhiên, một quốc gia có chỉ số GDP cao chưa chắc đã là quốc gia có mức sống cao.

Một số lưu ý khi nắm về ý nghĩa GDP

Khi tìm hiểu về khái niệm GDP là gì bạn cần nắm rõ một số lưu ý sau:

• GDP là chỉ tiêu đo lường tổng giá trị thị trường. Do đó GDP cộng rất nhiều loại sản phẩm thành một chỉ tiêu duy nhất về giá trị của hoạt động kinh tế. Thông qua việc sử dụng giá cả của hàng hóa, dịch vụ trên thị trường.
• Chỉ số GDP chỉ tính cho những hàng hóa được sản xuất và bán hợp pháp trên thị trường. Không kể đến những sản phẩm được sản xuất ra và bán trong nền kinh tế ngầm. Như các loại dược phẩm bất hợp pháp,…
• Hàng hóa và dịch vụ được tính trong GDP bao gồm cả những hàng hoá hữu hình và những vô hình.
• GDP chỉ bao gồm giá trị của những hàng hoá và dịch vụ cuối cùng. Do đó GDP không tính giá trị của những hàng hóa trung gian.
• Chỉ số GDP chỉ tính theo phạm vi của một quốc gia hay một vùng lãnh thổ kinh tế.

Cách tính chỉ số GDP hiện nay

Tính GDP theo phương pháp chỉ tiêu

Tính GDP theo phương pháp chỉ tiêu nghĩa là tính tổng giá trị các chỉ tiêu trong nền kinh tế của một quốc gia hay một vùng lãnh thổ.

Công thức

Đây được xem là phương pháp tính GDP chính xác nhất với công thức như sau:

GDP = C + G + I + NX

Trong đó:

• C là chỉ tiêu hộ gia đình. Bao gồm các chỉ tiêu cho sản phẩm và dịch vụ của hộ gia đình.
• G là chỉ tiêu của chính phủ. Bao gồm tổng chi tiêu cho giáo dục, y tế, an ninh, giao thông,…
• I là tổng đầu tư. Đây là các khoản chi tiêu của doanh nghiệp bao gồm trang thiết bị, nhà xưởng
• NX là cán cân thương mại. Là mức xuất khẩu ròng của nền kinh tế, được tính bằng công thức: NX = X (xuất khẩu) – M ( nhập khẩu).

Ví dụ

Trong một nền kinh tế đơn giản có các thành phần kinh tế như: các hộ gia đình (H), chủ nhà máy xay bột (M) và chủ lò bánh mì (B). H mua bánh mì từ B với giá là 100 và bột mì từ M với giá là 10. Đây được xem như là những khoản chi tiêu vào sản phẩm cuối cùng. B mua bột mì từ M với giá 40 để làm ra bánh mì.

Giả sử cho rằng M không sử dụng các sản phẩm trung gian nào khác. Cả B và M đều nhận dịch vụ lao động và vốn từ H. Trong đó B đã thanh toán cho H các khoản bao gồm: 30 cho chi phí thuê lao động và 30 cho dịch vụ vốn. Tương tự M đã thanh toán cho H các khoản bao gồm: 40 cho chi phí thuê lao động và 10 cho thuê vốn.

Từ các thông tin được nêu trên, GDP theo phương pháp chỉ tiêu sẽ được tính như sau:

GDP = C + G + I + NX (do chỉ có chi tiêu hộ gia đình nên I = 0, G = 0, NX = 0) => GDP = 10 + 100 = 110

Tính GDP theo phương pháp chi phí

Tính GDP theo phương pháp chi phí hay còn gọi là phương pháp tính GDP theo thu nhập.

Công thức

Công thức GDP theo thu nhập được tính như sau:

GDP = W + I + Pr + R + Ti + De

Trong đó:

• W là tiền lương.
• I là tiền lãi.
• Pr là lợi nhuận.
• R là tiền thuê.
• Ti là thuế gián thu. Nghĩa là thuế không đánh trực tiếp và thu nhập và tài sản mà đánh gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa dịch vụ.
• De là phần hao mòn hay còn gọi là khấu hao tài sản cố định.

Ví dụ

Tương tự trong nền kinh tế đơn giản bao gồm các hộ gia đình (K), chủ nhà máy xay bột (A) và chủ lò bánh mì (B). K mua bánh mì từ B với giá là 200 và bột mì từ A với giá là 20. Đây được xem như là những khoản chi tiêu vào sản phẩm cuối cùng. B mua bột mì từ A với giá 50 để làm ra bánh mì.

Giả sử rằng chủ nhà máy xay bột A không sử dụng các sản phẩm trung gian nào khác. Cả hai B và A đều nhận dịch vụ lao động và vốn từ K. Khi đó B đã thanh toán cho K các khoản bao gồm: 40 cho chi phí thuê lao động và 40 cho dịch vụ vốn. Còn A thì đã thanh toán cho K các khoản bao gồm: 50 cho chi phí thuê lao động và 20 cho thuê vốn.

Áp dụng công thức tính GDP theo phương pháp chi phí (tính theo thu nhập), thay vì xem xét ai mua sản phẩm, bạn có thể tìm hiểu ai sẽ được trả tiền để sản xuất ra sản phẩm. Cụ thể như sau:

Như vậy:

GDP = (40 + 50) + (40 + 20) = 150

Tính GDP theo phương pháp sản xuất

Đối với phương pháp tính này được thực hiện khá đơn giản. Cụ thể:

Công thức

Công thức tính GDP theo phương pháp sản xuất là:

GDP = Giá trị tăng thêm + thuế nhập khẩu

hoặc

GDP = Giá trị sản xuất – chi phí trung gian + thuế nhập khẩu

Giá trị tăng thêm có thể là thu nhập của người sản xuất, tiền công, bảo hiểm,… Hoặc cũng có thể là thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định, giá trị thặng dư, các thu nhập khác,…

Ví dụ

Giả sử một nền kinh tế đơn giản bao gồm các hộ gia đình (C), chủ lò bánh mì (B) và chủ nhà máy xay bột (A). C mua bánh mì từ B với giá là 100 và bột mì từ A với giá là 10. Tất cả các khoản được coi như là những khoản chi tiêu vào sản phẩm cuối cùng. Trong đó B mua bột mì từ A với giá 40 để làm ra bánh mì.

Giả sử cho rằng A không sử dụng các sản phẩm trung gian nào khác. Cả hai B và A đều nhận dịch vụ lao động và vốn từ C. Khi đó B đã thanh toán cho C các khoản bao gồm: 30 cho chi phí thuê lao động và 30 cho dịch vụ vốn. Còn A đã thanh toán cho C các khoản bao gồm: 40 cho chi phí thuê lao động và 10 cho thuê vốn.

Để có một chỉ số GDP chính xác, bạn phải phân biệt  đâu là hàng hóa trung gian. Và đâu là hàng hóa được mua để sử dụng làm đầu vào nhằm sản xuất ra sản phẩm khác. Ngoài ra sản phẩm này chỉ sử dụng một lần trong quá trình sản xuất.

Ta có:

• B mua bột mì từ A với giá 40 và bán cho C với giá 100. Nghĩa là lúc này B thu được 60
• C được A thanh toán 40 cho chi phí thuê lao động và 10 cho thuê vốn. Như vậy C thu được 50.

Từ đó có thể kết luận rằng:

GDP = giá trị tăng thêm + thuế thua nhập = (10 + 40) + (100 – 40) = 110

Lời kết

Trên đây mình đã cung cấp đến bạn đọc chi tiết về GDP là gì cách tính GDP như thế nào? Ngoài ra là một số vấn đề khác liên quan đến chỉ số GDP. Hy vọng những thông tin trên đây sẽ mang đến cho bạn kiến thức cần thiết và hữu ích. Chúc bạn luôn vui khỏe và thành công trong cuộc sống!

Tìm hiểu thêm:

• IRR là gì? Công thức tính và ý nghĩa
• Vốn điều lệ là gì